Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2015

ΤΟ ΒΗΜΑ – Το Πείραμα του Stanford και οι δαίμονες του Goldhagen

Είναι εντυπωσιακή η ευκολία με την οποία συνηθίζουμε να ταυτίζουμε ακόμα και τους σύγχρονους Γερμανούς με τους Ναζί. Αν όχι όλους τους Γερμανούς, εκείνους, τουλάχιστον, που, για τους όποιους λόγους, μας είναι δυσάρεστοι. Και – τι ειρωνεία – στην ίδια μας τη χώρα, οι παρενέργειες της κρίσης ανέδειξαν τους εγχώριους ναζί σε επικίνδυνα ανερχόμενη πολιτική δύναμη. Όπως ακριβώς μια ανάλογη, φοβερή κρίση στη Γερμανία, που κάποτε είχε σκοτώσει την προοπτική δημοκρατικού μετασχηματισμού που έφερε το φιλόδοξο πείραμα της Βαϊμάρης…

Άραγε, είναι οι εγγενείς χαρακτήρες των λαών που καθορίζουν την ιστορική τους συμπεριφορά, ή μήπως, αντίθετα, είναι οι ιστορικές συνθήκες που διαμορφώνουν συγκυριακά τους εθνικούς χαρακτήρες; Η «δαιμονοποίηση» της γερμανικής φύσης δεν είναι δική μας εφεύρεση. Ακόμα και διδακτορικές διατριβές έχουν εκπονηθεί, που υποστηρίζουν αυτήν ακριβώς την ιδέα. Χαρακτηριστική περίπτωση, το σχετικά πρόσφατο (1996) βιβλίο του Αμερικανού ιστορικού Daniel Jonah Goldhagen, “Hitler’s Willing Executioners” (κυκλοφορεί και στα ελληνικά, με τον τίτλο: «Πρόθυμοι δήμιοι: Οι εκτελεστές του Χίτλερ»).

Σε αυτό, ο συγγραφέας, εκλαϊκεύοντας και επεκτείνοντας τη διδακτορική διατριβή του στο Harvard, αποδίδει τη φρίκη του Ολοκαυτώματος στην εγγενώς «δαιμονική», θα λέγαμε, φύση των Γερμανών, υποβαθμίζοντας – έως εξαφανίζοντας – την ιστορική ιδιαιτερότητα του ναζισμού, αλλά και την ευθύνη του ίδιου του Χίτλερ (κατά το «αν δεν υπήρχε ο Χίτλερ για να ξεκινήσει το Ολοκαύτωμα, οι Γερμανοί θα τον είχαν εφεύρει!»). Τα εγκλήματα του Ολοκαυτώματος, υποστηρίζει ο Goldhagen, τα διέπραξαν, αυτόβουλα, «συνηθισμένοι Γερμανοί», όχι απαραίτητα φανατικοί ναζί. Και, όχι γιατί τους το επέβαλε (ή, έστω, το υπέβαλε) η ηγεσία τους, αλλά απλά γιατί τους το επέτρεψε!

Το βιβλίο αυτό συνάντησε πολλές αντιδράσεις, ιδιαίτερα, μάλιστα, από σημαίνοντες Εβραίους μελετητές του Ολοκαυτώματος. Διαβάζοντάς το, όντως αποκόμισα την εικόνα μιας δύσκολα αποκρυπτόμενης εμπάθειας και μιας ιδεολογικής μονομέρειας που υπονομεύει, τελικά, την ίδια την επιστημονική αξιοπιστία του έργου. Η μορφή του Χίτλερ δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί σε οποιαδήποτε σοβαρή ιστορική ανάλυση, όπως επίσης δεν πρέπει να αγνοούνται και οι ιστορικές συγκυρίες της εποχής, μετά το τέλος ενός καταστροφικού, για τη Γερμανία, Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και μιας επακόλουθης ταπεινωτικής συνθήκης ειρήνης.

Μια κριτική αποδόμηση της ιστορικής ερμηνείας του Goldhagen προϋποθέτει απάντηση στο θεμελιώδες γενικό ερώτημα: Είναι δυνατόν, κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες, μια οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα (π.χ., ένας λαός, ή κι ένα μικρό σύνολο ανθρώπων με αίσθηση κοινού προορισμού) να χειραγωγηθεί από ένα σύστημα εξουσίας έτσι ώστε να αναδείξει ακραίες συμπεριφορές, οι οποίες δεν θα υφίσταντο έξω από τις συνθήκες αυτές;

Αν η απάντηση στο ερώτημα είναι θετική, τότε το Ολοκαύτωμα δεν αποτελεί αυστηρά γερμανική «πατέντα». Θα μπορούσε, θεωρητικά, να είχε συμβεί οποτεδήποτε και οπουδήποτε, κάτω από ανάλογες ιστορικές και πολιτικές συγκυρίες! Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο (συχνά βίαιος) αντισημιτισμός είχε κάνει την εμφάνισή του τόσο στη Γαλλία, όσο και στη Ρωσία, προτού πάρει την ακραία, δολοφονική μορφή του στη ναζιστική Γερμανία.

Ένα πείραμα που θα μπορούσε να ρίξει κάποιο φως στο παραπάνω ερώτημα (αν και δεν γνωρίζω αν τα αποτελέσματά του χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για την ερμηνεία του Ολοκαυτώματος) έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο του Stanford των ΗΠΑ, στο διάστημα από 14 έως 20 Αυγούστου του 1971, κάτω από την κεντρική επίβλεψη του καθηγητή ψυχολογίας Philip Zimbardo. Εικοσιτέσσερις φοιτητές επιλέχθηκαν για να παίξουν τους ρόλους φυλακισμένων και δεσμοφυλάκων σε μια υποτιθέμενη φυλακή που είχε δημιουργηθεί για τους σκοπούς του πειράματος. Η κατανομή των ρόλων (12 φυλακισμένοι και ισάριθμοι φρουροί) έγινε με κλήρωση, και οι συνολικά 24 που επελέγησαν για το πείραμα ικανοποιούσαν, στο μέγιστο βαθμό, κριτήρια ψυχικής ισορροπίας και ομαλότητας χαρακτήρα. Ο Zimbardo πήρε το ρόλο του επιστάτη της φυλακής, φροντίζοντας με κάθε τρόπο να μεγιστοποιεί τα αισθήματα σύγχυσης και απώλειας προσωπικότητας των συμμετεχόντων.

Τα αποτελέσματα του πειράματος εξέπληξαν και τον ίδιο το Zimbardo! Τα μέλη και των δύο ομάδων (φυλακισμένοι και δεσμοφύλακες) πήραν τόσο σοβαρά τους ρόλους τους που κατέληξαν να ταυτιστούν με αυτούς. Οι φρουροί ανέπτυξαν αυταρχικές έως και σαδιστικές συμπεριφορές, και έφτασαν στο σημείο να υποβάλουν μερικούς από τους κρατούμενους σε ιδιαίτερα σκληρά ψυχολογικά βασανιστήρια. Πολλοί κρατούμενοι αποδέχθηκαν παθητικά την ψυχολογική βία και, κατ’ απαίτηση των φρουρών, συνεργάστηκαν πρόθυμα σε κακομεταχειρίσεις συγκρατουμένων τους (σας θυμίζουν κάτι, όλα αυτά, από τα γκέτο, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς μεταφοράς και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, την περίοδο του ναζισμού;).

Το πείραμα δεν άφησε ανεπηρέαστο ούτε τον ίδιο το Zimbardo, που έδειξε μεγάλο ζήλο στο ρόλο του ως επιστάτη, επιτρέποντας και ενθαρρύνοντας τη συνέχιση της βίας. Δύο από τους «κρατούμενους» δεν άντεξαν και αποχώρησαν νωρίς από το πείραμα, το οποίο διακόπηκε, τελικά, μόλις έξι μέρες μετά την έναρξή του.

Το εντυπωσιακό είναι πως, σε κινηματογραφημένες συνεντεύξεις τους αρκετό καιρό μετά, οι «φρουροί» εξομολογήθηκαν ότι, κοιτάζοντας πίσω σ’ εκείνες τις μέρες, δύσκολα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους, να εξηγήσουν πώς μερικά «καλά παιδιά» είχαν μετατραπεί σε βάρβαρους δεσμοφύλακες! Ας δούμε μερικά αποσπάσματα από τις εξομολογήσεις δύο πρώην «φρουρών», καθώς και κάποια από τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε ο Zimbardo:

Φρουρός 1: «Αληθινά, δεν πίστευα ποτέ ότι θα ήμουν ικανός να επιδείξω τέτοια συμπεριφορά! Εξεπλάγην κι εγώ ο ίδιος απ’ όσα έκανα. Και, ενώ τα έκανα, δεν ένιωθα καθόλου μετανιωμένος, δεν είχα ενοχές… Μόνο μετά άρχισα να συνειδητοποιώ τι είχε συμβεί.»

Φρουρός 2: «Άρχισα να νιώθω πως έχανα την ταυτότητά μου, να ξεχνώ πως συμμετείχα σε ένα πείραμα, σε μια απλή προσομοίωση της πραγματικότητας. Φοράς μια στολή, σου δίνουν ένα ρόλο και σου λένε: ‘Η δουλειά σου είναι να κρατάς αυτούς τους ανθρώπους σε τάξη.’ Κι εσύ μπαίνεις στ’ αλήθεια στο πετσί του ρόλου από τη στιγμή που φοράς τη στολή και τα μαύρα γυαλιά, που κρατάς το ραβδί… Αυτό είναι το κοστούμι σου. Και πρέπει να ενεργείς ανάλογα όταν το φοράς.»

Zimbardo: «Το περισσότερο κακό στον κόσμο δεν προέρχεται από ταπεινά ένστικτα, αλλά επειδή κάποιος σου υποβάλλει την ιδέα: ‘Ακολούθα το πρόγραμμα’, ‘γίνε ομαδικός’… Όταν κάποιος πει: ‘δεν είμαι υπεύθυνος’, ‘δεν είμαι υπόλογος’, ‘είναι ο ρόλος που μου ανέθεσαν’, κλπ, επιτρέπει στον εαυτό του να κάνει πράγματα που ποτέ δεν θα έπραττε υπό κανονικές συνθήκες. (…) Ένας τρόπος να ερμηνεύσουμε το πείραμα είναι ότι, βάλαμε καλούς ανθρώπους σε ένα κακό περιβάλλον και είδαμε ποιος κέρδισε. Το λυπηρό μήνυμα εδώ είναι ότι, το διαβολικό αυτό μέρος κυριάρχησε πάνω στους καλούς ανθρώπους!»

Είναι ικανό από μόνο του το «πείραμα του Stanford» να καταρρίψει τη θεωρία του Goldhagen για το Ολοκαύτωμα και την υποτιθέμενη μοναδικότητα της «δαιμονικής φύσης» των Γερμανών; Ασφαλώς όχι! Εν τούτοις, το πείραμα αποκαλύπτει πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς κάτω από (τεχνητές, εν προκειμένω) συνθήκες που θα μπορούσαν, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, να παραπέμπουν στα χρόνια της κυριαρχικής επίδρασης του ναζισμού πάνω στη γερμανική συλλογική συνείδηση. Ως εκ τούτου, τα συμπεράσματα του πειράματος δεν θα πρέπει να αγνοηθούν από τους αντικειμενικούς μελετητές εκείνης της πιο βάρβαρης περιόδου της παγκόσμιας Ιστορίας.

Βέβαια, το να δίνει κανείς ιστορικές ερμηνείες αναζητώντας πιθανές αιτιότητες πίσω από τα φρικτά εγκλήματα του ναζισμού, ουδόλως μετριάζει τις ενοχές των Γερμανών! Το πείραμα του Stanford, όπως και η ίδια η ναζιστική περίοδος στη Γερμανία, έδειξαν ότι το κακό που ενυπάρχει σε λανθάνουσα μορφή στον άνθρωπο, μπορεί να βγει στην επιφάνεια κάτω από κατάλληλες συνθήκες. Οι συνθήκες, όμως, απλά αναδεικνύουν το κακό. Δεν το δημιουργούν!

ΤΟ ΒΗΜΑ

Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2015

Ένας "βάζελος" φίλος!

Ο φίλος του blog - οπαδός του Παναθηναϊκού - Dr. Aristidis N. Magoulas, σε στιγμές επιστημονικής δημιουργίας (φωτό). Στο περιθώριο των εκπαιδευτικών του δραστηριοτήτων, συλλέγει ατάκες από ελληνικές ταινίες (όπως άλλοι συλλέγουν πεταλούδες ή γραμματόσημα), ακούει μουσική του Shostakovich και μελετά επισταμένως - και με μεγίστη ευχαρίστηση - κάθε τι που γράφεται εναντίον του μισητού αντιπάλου (διάβαζε: Ολυμπιακός)!

Επίσης, γνωρίζει πώς έλεγαν την δεύτερη ξαδέρφη της κουμπάρας της γιαγιάς του ντράμερ του πιο άγνωστου ροκ συγκροτήματος, εγχώριου ή αλλοδαπού. Για τέτοια πώρωση μιλάμε!

Το εντυπωσιακό είναι ότι κατάγεται από την Κωνσταντινούπολη, ο δε πατέρας του υπήρξε - φυσικά - φανατικός φίλος της ΑΕΚ. Γίνονται και τέτοια λάθη στη Φύση...



Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2015

Η αριστεία ως «ρετσινιά» - Του Χρήστου Γιανναρά

Γνωρίσαμε κάποτε στην Ελλάδα μιαν άλλη Αριστερά. Ηταν σε χρόνια που η χώρα έβγαινε, και τότε, από καταστροφή, ασύγκριτα φρικωδέστερη από τη σημερινή. Τότε όμως πρώτο αίτημα της Αριστεράς ήταν, να πάει το 15% του κρατικού προϋπολογισμού στην Παιδεία. Το αίτημα ξεπήδαγε αυθόρμητα από το πλήθος στα συλλαλητήρια, δεν το υπαγόρευε η ντουντούκα. Και οι άνθρωποι που διαδήλωναν για το 15%, είχαν καθημερινό φαγητό ασύγκριτα λιτότερο από τα γεύματα που προσφέρουν σήμερα στους αναγκεμένους τα συσσίτια της Εκκλησίας. Ομως πρώτο αίτημα ήταν τα κονδύλια για την Παιδεία, όχι η αύξηση του κατώτατου μισθού.

Υπήρξε κάποτε στην Ελλάδα μια Αριστερά που ήξερε και σεβόταν το προφανές: ότι μια «ανθρωπιστική κρίση» δεν αντιμετωπίζεται πρωτίστως με μέτρα για την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος, αλλά πρωτίστως με μέτρα για την αύξηση της κατά κεφαλήν καλλιέργειας. Ισως εκείνη η Αριστερά του 15% να ήξερε λιγότερο ή καθόλου μαρξισμό, αλλά σπούδαζε τη λαϊκή σοφία και απαίτηση. Είχε γεννηθεί από πραγματικές ανάγκες, δεν είχε προλάβει να την καπελώσει η ξιπασιά των εισαγόμενων ιδεολογημάτων, αργόσχολες αδολεσχίες εκκεντρικών πλουσιόπαιδων στις καφετέριες του Κολωνακίου.

Η σημερινή μεταπρατική «Αριστερά» ανεβάζει στο βήμα της Βουλής υπουργό Παιδείας, να παρουσιάσει τις σχετικές με το υπουργείο του προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, και αυτός σπεύδει να μας διαβεβαιώσει εμφατικά ότι είναι μαρξιστής. Ωσάν η προσχώρησή του στο ιδεολόγημα που κάρπισε τις πιο στυγνές πρακτικές ολοκληρωτισμού στην ανθρώπινη ιστορία, να αποτελεί εγγύηση «πολιτικής ορθότητας» των μέτρων που θα εφαρμόσει στη δεινά δοκιμαζόμενη, χρόνια τώρα, ελλαδική εκπαίδευση.

Ηταν μία από τις εξαιρέσεις επαρχιώτικης ξιπασιάς στην έκπληξη που αποτέλεσε η σύνθεση και ποιότητα της κυβέρνησης του κ. Τσίπρα. Είχε πολλές δεκαετίες να δει η χώρα υπουργούς που η προσωπικότητά τους, τα προσόντα και η αξιοσύνη τους να τους επιβάλλουν ακαριαία στη διεθνή σκηνή, να απορούν οι πάντες γιατί τόσα χρόνια έμενε αχρησιμοποίητο τέτοιο ανθρώπινο δυναμικό, γιατί αφέθηκε η Ελλάδα να τη βυθίζουν στην ανυποληψία και στο χάος σπιθαμιαία ανθρωπάρια, ευτελισμένα και ανίκανα. Μέσα στο κλίμα αυτής της έκπληξης το φάλτσο του υπουργού Παιδείας εντυπωσιάζει δυσοίωνα και προβληματίζει: Μήπως, ειδικά με τις επιλογές για την Παιδεία, νεκρανασταίνονται οι εφιάλτες της «προοδευτικής» τρομοκρατίας και του μηδενιστικού αμοραλισμού, που καταδυνάστευσαν την ελληνική κοινωνία στα σαράντα χρόνια φενακισμένης «Αριστεράς» μετά τη χούντα;

Εντυπωσιακή οπωσδήποτε παρουσία και ο κ. Αριστείδης Μπαλτάς, με λόγο στιβαρό, μετρημένο, δίχως την εγγενή στον κομματικό λόγο αναπηρία του φτηνιάρικου ναρκισσισμού. Αλλά μάλλον δέσμιος στα αφελή στερεότυπα μιας λαϊκίστικης, ισοπεδωτικής εκδοχής της δημοκρατίας. Ανέβηκε στο βήμα της Βουλής για να χαρακτηρίσει την «αριστεία» σαν «ρετσινιά» και τα λεγόμενα στην Ελλάδα «Πρότυπα» σχολεία σαν θεσμοποιημένη ταξική ανισότητα. Πλήρης επιστροφή στον πασοκικό εκπαιδευτικό πρωτογονισμό της δεκαετίας του ’80, με τον φανατισμό της ισοπέδωσης όλων προς τα κάτω και τα κρετινικά συνθήματα, όπως: «κάτω τα αιματοβαμμένα γραπτά»! – να μην διορθώνονται λάθη, στο σχολείο να είναι όλοι ίσοι στην αγραμματωσιά.

Αραγε δεν υποψιάστηκε ποτέ ο εκπαιδευτικός κ. Μπαλτάς ότι η άμιλλα δεν είναι εφεύρημα των καπιταλιστών, αλλά αυτονόητο παρακολούθημα της παιδείας από καταβολής του κοινωνικού γεγονότος; Συνώνυμη η άμιλλα με τη χαρά της δημιουργίας, της προόδου, της καινοτομίας, κίνητρο αυτοπροαίρετης (όχι αναγκαστής) εργατικότητας, καταλύτης για το μεράκι της έρευνας. Η αριστεία είναι «ρετσινιά» μόνο στις «δημοκρατίες» των κολχόζ, που η Ιστορία τις ταξιθετεί μαζί με τα Γκουλάγκ, τα οποιουδήποτε χρώματος στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Σχολεία χωρίς άμιλλα και στόχευση στην αριστεία είναι στρατωνισμός – στον καταναγκασμό ή στον ασυμμάζευτο χαβαλέ.

Κι ακόμα: Χωρίς «τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών, τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε, την Αγορά, το Θέατρο και τους Στεφάνους» δεν υπάρχει ούτε και «πολιτικό άθλημα». Υπάρχει μόνο η υποταγή στην αυθεντία ή η στυγνή χρησιμοθηρία της σύμβασης. Δηλαδή το κλίμα του νομιμοποιημένου ατομοκεντρισμού, όπου αυτονόητα βλαστάνει η λαμογιά, η εξάλειψη της «αίσθησης του δημοσίου συμφέροντος», η άπληστη λωποδυσία του κοινωνικού χρήματος, ο αμοραλισμός.

Το δίλημμα τίθεται για τον πρωθυπουργό: Αν υιοθετήσει (ή ανεχθεί) τη φιλοσοφία του υπουργού στον οποίο εμπιστεύθηκε την Παιδεία της ελληνικής κοινωνίας, φιλοσοφία που συνιστά το θεωρητικό θεμέλιο για μία «δικτατορία της μετριότητας», τότε πώς θα στήσει, όπως δημόσια δεσμεύτηκε, κράτος λειτουργικό, παραγωγικό, κράτος Δικαίου; Ενα τέτοιο κράτος προϋποθέτει διοικητική στελέχωση με συνεπή αξιοκρατική διαβάθμιση ευθυνών και ικανοτήτων, υπαλληλία υποκείμενη σε συνεχή κρίση - αποτίμηση της ποιότητας και της δημιουργικότητας. Οι ριζοσπαστικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός να τις αντιτάξει σε ένα καινούργιο δουλοπαροικιακό «μνημόνιο», θα ματαιωθούν νομοτελειακά από τους ορκισμένους αντιπάλους της άμιλλας και της αριστείας: τους υπόδικους στις συνειδήσεις συνδικαλιστές της «Αριστεράς και της προόδου».

Υποτίθεται (όχι βέβαια από πολίτες με νοημοσύνη και σοβαρότητα) ότι ο κ. Καμμένος πρόσφερε την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία στον κ. Τσίπρα φιλοδοξώντας να αναλάβει ως αντάλλαγμα την άμυνα «βωμών και εστιών» των Ελλήνων. Του την ανέθεσαν, μοιάζει πολύ ικανοποιημένος, έχει τον αέρα θριαμβευτή. Ασφαλώς επειδή στους «βωμούς» και στα «ιερά» περιλαμβάνει μόνο ό,τι φορολογείται με τον ΕΝΦΙΑ – όχι τη γλώσσα, την ιστορική συνείδηση, το «αιέν αριστεύειν» των Ελλήνων.

Είναι πολύ νωρίς για να αρχίσει η κατεδάφιση των ελπίδων που γέννησε η έκπληξη των πρώτων ημερών της κυβέρνησης Τσίπρα. Η έκπληξη δοκιμάστηκε και από την εκλογή του καινούργιου Προέδρου της Δημοκρατίας. Σίγουρα είναι ο πρώτος μετά τον Κωνσταντίνο Τσάτσο επιλεγόμενος από τον στίβο των αρίστων: Εξαίρετα φυσικά χαρίσματα, έκτακτη καλλιέργεια, επιστημονικό κύρος, δεινή γλωσσική εκφραστική. Αλλά υπηρέτησε για αρκετά χρόνια ευπειθής τη φαυλότητα και φυτική ανικανότητα της τυραννικής για τη χώρα κομματοκρατίας. Αυτό πονάει.

Πηγή: Palmografos.com

Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

Γράμμα από έναν αξιόλογο Αεκτζή!

Ο εξαίρετος αρθρογράφος του Aixmi.gr, και μέχρι το... κόκαλο Αεκτζής, Γιώργος Γουγάς, δημοσίευσε σήμερα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο. Διαβάστε το:

Έλληνες και λένε «Βάστα Ντάισελμπλουμ»; Είναι για λύπηση!

Απαντώντας και σε κάποια δικά μου σχόλια, μου έστειλε ένα mail με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες επισημάνσεις. Τις παραθέτω:


Αυτό που ανέδειξα είναι το γενικό κλίμα που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία (και αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις) ότι αυτή η κυβέρνηση επιχειρεί -αν μη τι άλλο- να διαπραγματευτεί. Δεν ξέρω αν η διαπραγμάτευση θα βγάλει κάτι καλό ή κακό. Προσώρας στέκομαι σε αυτό καθεαυτό το γεγονός, ότι είναι η πρώτη κυβέρνηση που στυλώνει τα πόδια και βάζει η ίδια πράγματα στο τραπέζι.

Ζώντας στην επαρχία, μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως στους περισσότερους πολίτες έχει φύγει εδώ και λίγες μέρες ένα βάρος από το στήθος. Κι αυτό, παρά το γεγονός πως το μέλλον είναι αβέβαιο.

Υπάρχει, άραγε, καμιά αμφιβολία πως αυτή η κυβέρνηση τηρεί όσα είπε προεκλογικώς; Υπάρχει αμφιβολία πως –καλό ή κακό- η κυβέρνηση αυτή αποδείχτηκε πως είχε έτοιμο σχέδιο; Είμαστε 20 μέρες μετά τις εκλογές κι έχει σχηματιστεί μία κυβέρνηση που μόνο κομματική δεν την λες, ενώ ήδη οι ελληνικές θέσεις είναι διαρκώς στο προσκήνιο. Αυτό δείχνει πως έχει υπάρξει προετοιμασία και σχέδιο.

Σε ό,τι αφορά την πολιτική ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ, αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά σε όσα συμβαίνουν στα άλλα πολιτικά κόμματα. Στον σπαραγμό στο ΠΑΣΟΚ. Στη δυσαρέσκεια στη Ν.Δ. για τον τρόπο που ασκεί την αντιπολίτευση – καίτοι υπάρχει πολύς ωφελιμισμός στην στάση Ντόρας και λοιπών. Στις αποχωρήσεις στο ποτάμι και τις αντιδράσεις που προκάλεσε η στάση Λιαρόπουλου...


Ευχαριστώ το Γιώργο για τη συνεισφορά του στο blog, και περιμένω τακτικότερη συνεργασία!

Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου 2015

Μα, τι ωραία που τα λέτε, κύριε Κώστα!

Κώστας Ζουράρις: Ομιλία στην Βουλή, 09/02/2015


Το «Αποτύπωμα» των ηθικών διλημμάτων της Αριστεράς


Στην υπέροχη ποιητική συλλογή του «ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ», ο Χρήστος Παναγιωτόπουλος γράφει κάπου:

Όλες οι ιδέες μας συνθήματα σε τοίχους
χρόνισαν, βρώμισαν και κρύφτηκαν σε στίχους…

Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για εντυπωσιακό παράδειγμα αυτοκριτικής γενναιότητας, μια μορφή κυνικού, σχεδόν, αυτοσαρκασμού από έναν εκπρόσωπο του λεγόμενου «συστήματος» (για να χρησιμοποιήσω μια λέξη-κλισέ). Η δίχως ωραιοποιήσεις ομολογία της εγκατάλειψης ευγενών – κι ίσως αφελών – πολιτικών οραμάτων προς χάριν μιας αναγκαίας και αναπόφευκτης, τελικά, προσαρμογής στο σκληρό κόσμο του πραγματικού…

Καμία ποιητική έκφραση δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τα ηθικά διλήμματα προ των οποίων τίθεται τη στιγμή αυτή η ελληνική Αριστερά. Η οποία, από τα ασφαλή στεγανά της ανέξοδης επαναστατικής ουτοπίας, βρέθηκε να διαχειρίζεται την εξουσία σε καιρούς εθνικής κρίσης. Μια Αριστερά που οι περιστάσεις την υποχρεώνουν τώρα να ενηλικιωθεί απότομα, περνώντας απευθείας από την ανέμελη ανευθυνότητα της πολιτικής εφηβείας στην υπεύθυνη σωφροσύνη της πολιτικής ωριμότητας. Και την καλούν να προκρίνει το ρεαλισμό που διασφαλίζει μια κάποια προοπτική εθνικής αυτοσυντήρησης και συνέχειας, αφήνοντας πίσω την άκαμπτη εμμονή σε ανεδαφικά επαναστατικά οράματα που υπόσχονται θριάμβους ενάντια σε ακατανίκητα διεθνή πολιτικά και οικονομικά συστήματα. Πόσο μάλλον όταν τα συστήματα αυτά εφαρμόζουν αμείλικτες τιμωρητικές πολιτικές για τους μη συμμορφούμενους…

Σε επίπεδο πολιτικής, η Αριστερά βρίσκεται εκ των πραγμάτων μπροστά στην αναγκαιότητα να θυσιάσει ένα μέρος, τουλάχιστον, από τις – ούτως ή άλλως ανέφικτες – προεκλογικές υποσχέσεις της που γοήτευσαν μια ικανή μερίδα ψηφοφόρων. Να «νερώσει» τις υπερβολικές φιλοδοξίες της, αποδεχόμενη – αν τούτο απαιτηθεί από τις περιστάσεις – συμβιβασμούς για τους οποίους θα χαρακτήριζε άλλοτε ως «εθνικούς μειοδότες» οποιουσδήποτε διαχειριστές της εξουσίας.

Να επανακαθορίσει ορθολογικά τις προτεραιότητές της κάτω από το βάρος της ευθύνης που ανέλαβε, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την απόλυτη ιδεολογική συνέπεια και, αντ’ αυτής, επιλέγοντας τον (κάθε άλλο παρά προσφιλή στην ίδια την Αριστερά) πολιτικό πραγματισμό. Με πιθανό τίμημα τη ρετσινιά των «κυβιστήσεων» (εκ μέρους μικρόψυχων πολιτικών αντιπάλων) και τη μομφή της απεμπόλησης θεμελιακών αρχών και ιδανικών (εκ μέρους παράλογα ασυμβίβαστων ιδεολογικών συνοδοιπόρων).

Η αγωνία, όμως, της Αριστεράς, κι αυτό που δρα κατασταλτικά στην όποια απόπειρα εξορθολογισμού της πολιτικής και των στόχων της, είναι μήπως καταγραφεί στην Ιστορία ως μία ακόμα χιμαιρική και, τελικά, αποτυχημένη προοπτική μιας καλύτερης μορφής εξουσίας. Σαν μια δύναμη που, υπό συνθήκες ασφαλούς κι ανεύθυνης ιδεολογικής ελευθεροστομίας, έγραφε κάποτε επαναστατικά «συνθήματα στους τοίχους» (για να θυμηθούμε τον ποιητή) που «χρόνισαν και βρώμισαν» εκεί, μένοντας απραγματοποίητα. Συνθήματα που θα καταλήξουν να «κρύβονται στους στίχους», όχι πια από το φόβο της καταδίωξης από συστημικούς αντιπάλους (άλλοι καιροί, αληθινά ηρωικοί, τότε!) αλλά από την αμηχανία της αποτυχίας, της διάψευσης, του μοιραίου μα αναγκαίου συμβιβασμού…

Προσωπικά (το έχουμε ξαναπεί) ανήκω σε εκείνους που θα χαιρετίσουν κάθε στροφή της παρούσας εξουσίας προς τη μετριοπάθεια και τον πολιτικό ορθολογισμό. Κάθε άλλη στάση θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε εθνική περιπέτεια με απρόβλεπτη κατάληξη! Και θα επισημάνουμε επίσης πως, αυτοί που ανέδειξαν την Αριστερά στην εξουσία είναι, στην πλειονότητά τους, άνθρωποι που πίστεψαν ότι μπορεί να έρθουν και καλύτερες μέρες. Άνθρωποι που σίγουρα θεωρούν ότι οι ιδεολογίες δικαιώνονται από τα αποτελέσματα και μόνο της πολιτικής, χωρίς τα οποία οι ιδεολογίες αυτές στερούνται νοήματος. Βέβαια, ο επιθετικός προσδιορισμός «καλύτερες» επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Αρκεί όλοι, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι (ιδίως οι ψηφοφόροι των πρώτων) να αντιλαμβάνονται τις έννοιες ομοίως…

Δεν είμαι βέβαιος για τη δυνατότητα μιας τέτοιας εννοιολογικής συναντίληψης. Εξ άλλου, αυτό που στην προεκλογική περίοδο γοήτευσε ήταν η ρητορική ωραιότητα των «συνθημάτων στους τοίχους», όχι τα απόλυτα νοήματά τους. Δίχως καν να προβληματιστεί η καθημαγμένη, από την κρίση, κοινωνία αν τα συνθήματα αυτά, αναμετρούμενα με τις σκληρές πραγματικότητες της εποχής, θα μπορούσαν ίσως κάποτε να διαψευστούν και να ξεφτίσουν. Και να αναζητήσουν, τελικά, καταφύγιο στους μελαγχολικά αυτοσαρκαστικούς στίχους των ποιητών:

Όλες οι ελπίδες μας πανό σε διαδηλώσεις
πέρασαν, γέρασαν, πληρώθηκαν με δόσεις…

(Χ. Παναγιωτόπουλος, «Γενιά μοιραία»)

Aixmi.gr

Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015

Αποτύχαμε ενθουσιωδώς!

Εξαιρετικό άρθρο του Νίκου Δήμου!

Στην χώρα μας πολύ συχνά η αποτυχία εορτάζεται ως επιτυχία. Φτάνει να φυσήξει λίγο εθνικό αεράκι και να μας πάρει τα μυαλά. Έτσι και με τις τελευταίες περιοδείες των σούπερ-σταρ της νέας κυβέρνησης. Το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμά τους ήταν ότι μας έκοψαν την φτηνή ρευστότητα από την ΕΚΤ.

Όμως εμείς μαζέψαμε όλες τις καλές κουβέντες που για λόγους φιλοφροσύνης και ευγένειας μας είπαν οι διάφοροι ηγέτες, προσθέσαμε όλες τις ενθαρρυντικές γνώμες που έγραψαν διάφοροι δημοσιογράφοι, οικονομολόγοι, αριστεροί πολιτικοί, ημί-επαναστάτες κλπ., και τις αθροίσαμε, βγάζοντας το συμπέρασμα ότι η διεθνής κοινή γνώμη μας υποστηρίζει. Προσθέστε και τις ενδυματολογικές παρατηρήσεις για το στιλ του Γιάνη Βαρουφάκη για να καταλήξουμε σε αυτό που μου έγραψε σοβαρός φίλος:

«Μπράβο τους! Καταφέρανε να είμαστε πρωτοσέλιδο σε όλες τις μεγάλες εφημερίδες!».

Πρωτοσέλιδο βέβαια μπορείς να γίνεις για πολλούς λόγους – ακόμα και για ένα ειδεχθές έγκλημα. Αν βέβαια κυνηγούσαμε κανένα Όσκαρ, η δημοσιότητα θα μέτραγε. Αλλά τις αγορές όχι μόνο δεν τις συγκινεί – τις διώχνει.

Όμως δεν χρειάστηκε περισσότερο για να ξυπνήσουν τα συναισθηματικά αντανακλαστικά του Έλληνα, από τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο, μέχρι τον ορκισμένο αντι-αριστερό φίλο που μου είπε πως την επόμενη φορά θα ψηφίσει Τσίπρα γιατί τον έκανε υπερήφανο σαν Έλληνα.

Κάπως έτσι ξεκινάει και εγκαθίσταται πάλι η «ευγενής μας τύφλωσις», που μας παρέσυρε το 1897, το 1920-22, το 1974 – και μας κατέβασε στους δρόμους το 1992 για το «Μακεδονικό» – με αποτέλεσμα κάθε φορά να χάσουμε πολέμους, μάχες, εδάφη και διεθνές κύρος.

Αυτός ο αναθεματισμένος συναισθηματισμός του Ρωμιού που τον κάνει να βλέπει τις διεθνείς σχέσεις σαν οικογενειακούς καυγάδες ή σαν γκομενοδουλειές, που χωρίζει τα έθνη (και τους ανθρώπους) σε φιλέλληνες και ανθέλληνες, που βρίζει τον Σόυμπλε και την Μέρκελ λες και είναι αυτοί υπεύθυνοι για όλα τα δικά μας λάθη.

Θεωρούμε τον λαϊκισμό ως αιτία των περισσότερων προβλημάτων μας. Αλλά ο λαϊκισμός βασίζεται στην συναισθηματική μας ανωριμότητα. Αυτήν εκμεταλλεύεται.

Φαίνεται πως θα χρειαστεί αρκετός καιρός για να ωριμάσουμε ώστε να μπορούμε ψύχραιμα και ορθολογικά να κρίνουμε άτομα και καταστάσεις. Ο ενθουσιασμός και το πάθος είναι κακοί σύμβουλοι. «Δεν υπάρχουν εθνικά δίκαια, μόνον συμφέροντα» μας θυμίζει η σκιά του μέγιστου Έλληνα διαπραγματευτή Ελευθέριου Βενιζέλου…

Πηγή: Protagon.gr

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

"Η τιμή της αγάπης" (1984)

Πρωταγωνιστούν: Τούλα Σταθοπούλου, Στρατής Τσοπανέλλης, Σπύρος Παντέλιος, Σπύρος, Μανώλης Λογιάδης, Λάκης Κωνσταντής, Γιώργης Αγιοβλασσίτης, Αντίοχος, Άννυ Λούλου, Αλίκη Νικηφόρου
Σκηνοθεσία: Τόνια Μαρκετάκη
Σενάριο: Τόνια Μαρκετάκη
Μουσική: Ελένη Καραϊνδρου
Έτος Παραγωγής: 1984

Βασισμένη στο διήγημα του Κ. Θεοτόκη, "Η Τιμή και το Χρήμα"