Ένα επίκαιρο σχόλιο για τον ανασχηματισμό

 Υπουργός Προστασίας(;) του Πολίτη

Χαμός πολύς εγίνετο
κει κάτω στην πλατεία
κι οι άνθρωποι ζητούσανε
να 'ρθεί η αστυνομία.

Μα τα "παιδιά" ξεσάλωναν
και καίγανε και σπάζαν
γιατί τους αστυνομικούς
αυτοί δε λογαριάζαν!

Και λέγανε μ' ειρωνικό
χαμόγελο στα χείλη
για μπάτσους πως δε σκιάζονται,
έχουν γερο-Βασίλη!

Κ.Π.

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ζωή εν τάφω: Μικρό χρονικό ενός «Μεγάλου Πολέμου»

Σε ραδιοφωνική του εκπομπή, ο αείμνηστος (και αμίμητος) Γιάννης Καλαμίτσης είχε θέσει κάποτε στους ακροατές το ακόλουθο κουίζ: Σε ποια μεγάλη μάχη της Ιστορίας οι φαντάροι πήγαν στο μέτωπο με... ταξί! Οι γνωρίζοντες τα πολεμικά γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (του «Μεγάλου Πολέμου», όπως τον είχαν ονομάσει στην εποχή του) σίγουρα θα χαμογέλασαν με την ευρηματική διατύπωση της ερώτησης. Δεν ήταν απλά μία μάχη: ήταν η πρώτη σημαντική μάχη του πολέμου. Που, αν είχε άλλη έκβαση, ο πόλεμος αυτός θα είχε αντίθετο αποτέλεσμα και, γενικότερα, η Ιστορία του εικοστού αιώνα ίσως είχε γραφεί διαφορετικά...

Σε προηγούμενο άρθρο επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τα αίτια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) και να επιμερίσουμε, κατά το δυνατόν, τις ευθύνες για το ξέσπασμά του, που υπήρξε αποτέλεσμα ενός διπλωματικού και στρατιωτικού ντόμινο μοναδικού στα πολεμικά χρονικά. Όπως είδαμε, ένα περίπλοκο σύστημα συμμαχιών χώριζε τις εμπόλεμες δυνάμεις σε δύο μεγάλα στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά, η Αγγλία, η Γαλλία και οι σύμμαχοί τους, που όλοι μαζί αναφέρονται, συνήθως, ως «οι Σύμμαχοι». Από την άλλη, η Γερμανο-Αυστριακή συμμαχική ομάδα (οι λεγόμενες «Κεντρικές Δυνάμεις»).

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να καταγράψουμε μερικά από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα (μία πλήρης εξιστόρηση είναι, φυσικά, αδύνατη σε κείμενο τέτοιου μεγέθους). Όμως, την πιο ρεαλιστική περιγραφή της ζωής στα χαρακώματα την προσφέρει η λογοτεχνία. Όπως το κλασικό «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» του Erich Maria Remarque (μαζί με την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία) αλλά και το πολύ δικό μας, το σαγηνευτικά εφιαλτικό «Η ζωή εν τάφω» του Στράτη Μυριβήλη...

Διαβάστε το άρθρο

Εξηγώντας σε ένα παιδί το μνημόνιο

Αν πιστέψουμε το κυβερνητικό αφήγημα, τούτες οι καλοκαιρινές μέρες του 2018 είναι μέρες μεγάλης εθνικής γιορτής. Τόσο μεγάλης που, σύμφωνα με κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος, επισκιάζει ακόμα και την πρόσφατη εθνική τραγωδία που άφησε πίσω της κοντά 100 νεκρούς. Γιορτάζουμε, λοιπόν, το γεγονός ότι, μετά από οκτώ και κάτι χρόνια, είναι ορατή πλέον η έξοδός μας από τα απεχθή μνημόνια.

Τα μνημόνια, που πρόσφεραν κι αφαίρεσαν εξουσίες, που έφτιαξαν «πατριώτες» και «προδότες», και που ανέδειξαν τις σκοτεινότερες πλευρές του ελληνικού χαρακτήρα σε μία περίοδο που θα ευχόμαστε κάποτε να διαγραφεί από τα βιβλία της Ιστορίας!

Ας θυμηθούμε, ενδεικτικά, μερικά γεγονότα. Ο φανατικά «αντιμνημονιακός» Α. Σαμαράς γκρέμισε από την εξουσία τον «μνημονιακό» Γ. Παπανδρέου, για να μεταλλαχθεί στη συνέχεια σε μνημονιακότερο του προκατόχου του. Ώσπου να εκτοπιστεί, με τη σειρά του, από τον αντιμνημονιακότερο όλων: τον νεαρό, σύγχρονο Τσε Γκεβάρα, Αλέξη Τσίπρα. Που, αν και δεν φόρεσε γραβάτα, οδήγησε τα μνημόνια στον κολοφώνα της δόξας τους!

Στη διάρκεια των πρώτων μνημονιακών χρόνων, η προδιαγεγραμμένη πορεία της «ανανεωτικής» Αριστεράς προς την εξουσία κόστισε ανθρώπινες ζωές (κανείς δεν θα ξεχάσει ποτέ το ολοκαύτωμα στη Marfin...) και στοίχισε την καταστροφή ακόμα και πολιτιστικών συμβόλων της Αθήνας (κάπου εκεί κοντά στην πρώην Marfin βρίσκονται τα καμένα απομεινάρια δύο ιστορικών κινηματογράφων της πόλης...).

Αλλά, ακόμα κι όταν κόρεσε τη δίψα της για εξουσία, η «ανανεωτική» (την διαχωρίζω απόλυτα από την αξιοπρεπέστατη παραδοσιακή) Αριστερά δεν έπαψε να διχάζει την κοινωνία. Το παρανοϊκό δημοψήφισμα του καλοκαιριού του 2015 λίγο έλειψε να οδηγήσει τον τόπο (κυριολεκτικά και όχι ως σχήμα λόγου) σε εμφύλιο, ενώ όσοι τόλμησαν να υποστηρίξουν ανοιχτά το «ΝΑΙ» εξυβρίστηκαν και χλευάστηκαν από τους φιλοκυβερνητικούς ως «μενουμευρωπαίοι». Για να μείνουν, τελικά, με την πικρή ηθική ανταμοιβή της εφαρμογής, στην πράξη, της μειοψηφήσασας θέσης τους...

Όμως, τι ακριβώς ήταν αυτά τα μνημόνια που χάραξαν τόσο βίαια και τραυματικά την πρόσφατη Ιστορία της χώρας; Καθώς δεν είμαι οικονομολόγος, ούτε νομικός, δεν θα αποτολμήσω μία εις βάθος ανάλυση του θέματος για ενήλικες. Μπορώ όμως να φανταστώ έναν τρόπο να εξηγήσει κάποιος το ζήτημα σε ένα παιδί. Σκαρώνοντας ένα παραμύθι...

Κάποτε, λοιπόν, σε κάποιο χωριό υπήρχε μία ξεχωριστή οικογένεια. Ξεχωριστή όχι μόνο για τις ιστορικές της καταβολές αλλά, δυστυχώς, και για τη σύγχρονη αφροσύνη της. Όσο κι αν τα μέλη της ήταν εργατικά, η μεγαλομανία και ο νεοπλουτισμός τους τα έσπρωχνε να ξοδεύουν πιο πολλά απ’ όσα κέρδιζαν από τις εργασίες τους. Έτσι, κατάφευγαν συνεχώς στην τράπεζα της κοντινής κωμόπολης για δανεικά.

Ήρθε, όμως, κάποια στιγμή που δεν μπορούσαν πλέον να ξεπληρώσουν τα χρέη τους στην τράπεζα. Η οποία τώρα απειλούσε να τους πάρει το σπίτι! Απελπισμένος ο πατέρας (ας τον ονομάσουμε κυρ-Γιώργο, για να συνεννοούμαστε) έτρεξε στην κοινότητα του χωριού για να ζητήσει βοήθεια. Ο πρόεδρος, τότε, συγκάλεσε έκτακτο συμβούλιο των αντιπροσώπων όλων των οικογενειών του χωριού, με αίτημα την οικονομική ενίσχυση του συντοπίτη τους.

Κανείς, βέβαια, δεν ήθελε να μείνει άστεγη η οικογένεια του Γιώργου. Έτσι, αποφάσισαν ομόφωνα να βοηθήσουν, ο καθένας με όσα χρήματα μπορούσε να διαθέσει. Ο βαρύτερος κλήρος έπεφτε στην οικογένεια της Αγγέλας, που τα οικονομικά της φρόντιζε ένας στρυφνός Γερμανός λογιστής, ο Βόλφγκανγκ. Αυτός, λοιπόν, πήρε κάποια στιγμή το λόγο:

«Εντάξει, λοιπόν, ας βοηθήσουμε όλοι. Κι ας βάλει η κυρία Αγγέλα τα πιο πολλά, αν έτσι πρέπει. Όμως, δεν έχω πια καμιά εμπιστοσύνη στο Γιώργο. Δεν ξέρω, π.χ., αν τα λεφτά που θα του δώσουμε στο χέρι θα πάνε πράγματι στην τράπεζα για να ξεπληρωθεί το δάνειο, ή θα ξοδευτούν και πάλι σε λούσα και περιττές σπατάλες. Γι’ αυτό, θα βάλουμε το Γιώργο να υπογράψει ένα χαρτί που θα λέει πως, μέχρι να ξεπληρώσει όλα τα χρέη του στην τράπεζα και τους συγχωριανούς του, εμείς οι αντιπρόσωποι του χωριού θα έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε έλεγχο στα οικονομικά της οικογένειάς του.»

Καθώς δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, ο κυρ-Γιώργος δέχτηκε να υπογράψει το χαρτί. Κι έτσι γεννήθηκε το «μνημόνιο»! Μα δεν τελειώνει εδώ η ιστορία... Η γυναίκα του Γιώργου, που δεν μπορούσε να χωνέψει ότι δεν είχε αυτή τον πρώτο λόγο στο σπίτι, βρήκε την ευκαιρία που περίμενε. Κατηγόρησε, λοιπόν, τον άντρα της ότι πρόδωσε τα ιερά και τα όσια της οικογένειας, αφού έδωσε σε ξένους το δικαίωμα να κάνουν κουμάντο στο σπίτι τους. Κουρασμένος, τότε, ο Γιώργος, της ζήτησε να πάρει εκείνη την κατάσταση στα χέρια της και να κάνει ό,τι νόμιζε σωστό.

Η γυναίκα του Γιώργου γνώριζε καλά, βέβαια, πως, χωρίς τη βοήθεια του χωριού, το σπίτι τους ήταν χαμένο. Όπως και ήξερε ότι το χωριό θα έπαυε να δίνει χρήματα αν δεν τηρούνταν οι όροι που αναφέρονταν στο μνημόνιο. Έτσι, έκανε στροφή 180 μοίρες (και όχι 360!) και συμβιβάστηκε κι εκείνη, τελικά, με το επίμαχο χαρτί.

Ήρθε τώρα, όμως, η σειρά του επαναστατημένου μεγάλου γιου της οικογένειας να αδράξει τη δική του ευκαιρία. Κατηγόρησε και τους δύο γονείς του για προδοσία και υποταγή στα «αρπακτικά» του χωριού (τους συγχωριανούς, δηλαδή, που δέχθηκαν πρόθυμα, και δίχως μεγάλο όφελος γι’ αυτούς, να βοηθήσουν!) και αξίωσε να πάρει αυτός τώρα την κατάσταση στα χέρια του. Αλλιώς, απείλησε, θα έβαζε φωτιά στο σπίτι και θα το έκαιγε ο ίδιος, ώστε να μην υπάρχει πλέον λόγος να δεχθούν βοήθεια από κανέναν!

Αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς, στο συμβούλιο του χωριού δεν επικράτησε πανικός. Ήξεραν, καταρχάς, ότι οι απειλές του νεαρού ήταν μόνο λόγια για να τρομάξει τους γονείς του και να τους αναγκάσει να του παραχωρήσουν το κουμάντο της οικογένειας. Εκτός αυτού, ο νέος είχε μεγάλη επιρροή στα μικρότερα αδέρφια του, που τον πίστευαν πολύ. Έτσι, δεν θα είχε δυσκολία να τα πείσει να μη γκρινιάζουν και να μην επαναστατούν όταν κι εκείνος, με τη σειρά του, θα «αναγκαζόταν» να τηρήσει τους όρους του μνημονίου...

Η συνέχεια της ιστορίας δεν έχει τόση σημασία. Το μέχρι εδώ κομμάτι, όμως, είναι αρκετό για να φωτίσει την πιο νοσηρή πλευρά αυτού που ονομάζουμε «πολιτική». Μια διαλυτική δύναμη, δηλαδή, που αντί να συσπειρώνει τα μέλη μιας οικογένειας μπροστά στο φάσμα της καταστροφής, ωθεί το κάθε μέλος χωριστά να βλέπει την καταστροφή σαν ευκαιρία άσκησης εξουσίας.

Όσο κι αν γιορτάσουμε, λοιπόν, την απαλλαγή από τα μνημόνια, θα αργήσουμε πολύ, φοβάμαι, να γιορτάσουμε την απαλλαγή από τον κακό μας εαυτό. Γιατί, όσο κι αν απεχθανόμαστε την υποκρισία και τον κυνικό καιροσκοπισμό που φέρει μέσα του ο κομματισμός, ας μην ξεχνούμε ότι αυτά όλα δεν θα υπήρχαν αν ο «πελάτης» λαός (εμείς οι ίδιοι, δηλαδή) έπαυε να τα ανέχεται. Αλλά, η λέξη «πατριώτης» είναι περίπου ύβρις σ’ αυτό τον τόπο. Οι εκφράσεις «η πάρτη μου» και «η τσέπη μου» ίσως μας ταιριάζουν καλύτερα...

Aixmi.gr

Δυο λόγια για τη Βούλα...

Το aek365.com, που κάνει πρώτη είδηση ακόμα και μια νίκη της ΑΕΚ στο... τάβλι, τούτη τη φορά το πέρασε στα "ψιλά". Και τι είδηση: μια αθλήτρια της ΑΕΚ έφερε στη χώρα χρυσό μετάλλιο στο τριπλούν, σε διεθνείς αγώνες στίβου στο Βερολίνο! Το site προφανώς απέφυγε να δυσαρεστήσει μεγάλο μέρος του αναγνωστικού του κοινού, αν κρίνει κανείς τόσο από τα αρνητικά σχόλια που συνόδεψαν την είδηση, όσο και από τις μαζικές αποδοκιμασίες όσων τόλμησαν να εκφράσουν ικανοποίηση για τον ελληνικό αυτό θρίαμβο.

Σε αναρτήσεις στα social media, είδα να γίνονται αποδέκτες ειρωνείας (και υπαινιγμών για πιθανές φασιστικές συμπάθειες) όσοι δεν υποδέχθηκαν το μετάλλιο ως παγκόσμια ήττα της δημοκρατίας και του πολιτισμού! Δεν υπερβάλλω...

Η Βούλα Παπαχρήστου έφτασε στην κορυφή μετά από προσωπικό αγώνα χρόνων, έχοντας να αντιμετωπίσει όχι μόνο τα θηρία της Ευρώπης αλλά και την μικροψυχία της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής. Η οποία το 2012 σχεδόν κατέστρεψε την καριέρα της αθλήτριας εξαιτίας ενός ασήμαντου και δήθεν "ρατσιστικού" αστεϊσμού της στο Twitter, για τον οποίο εκείνη άμεσα ζήτησε συγνώμη χωρίς ποτέ, εν τούτοις, να κληθεί επίσημα (ως όφειλε το σύστημα να πράξει) σε απολογία! Η Βούλα είχε τότε αποκλειστεί από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και η χώρα είχε στερηθεί ένα σχεδόν βέβαιο μετάλλιο.

Είχα τότε αντιδράσει με ένα "προκλητικό" άρθρο στο "Βήμα", στο οποίο κατ' ουσίαν ζητούσα να τεθεί υπό εξέταση η υποτιθέμενα ρατσιστική φύση του επίμαχου αστεϊσμού:

http://www.tovima.gr/opinions/useropinions/article/?aid=468965

Πέραν τούτου, θα ήθελα σήμερα να επισημάνω το εξής: Πριν αναμασήσουμε τα σαχλά αστεία και τις κακές (κυριολεκτικά) παρέες ενός ανώριμου, τότε, κοριτσιού, εμείς οι μεγάλοι δημοκράτες, οι μεγάλοι αντιφασίστες και οι μεγάλοι αντιρατσιστές ας αναλογιστούμε τα σφάλματα του δικού μας, δημοκρατικού συστήματος, που άφησαν τις πόρτες ορθάνοιχτες για να εισβάλει ο ναζισμός. Όχι μόνο στο Κοινοβούλιο αλλά, κυρίως, στη συνείδηση μέρους της κοινωνίας, ως "αναγκαίο κακό". Λίγες σκέψεις είχα γράψει πριν χρόνια εδώ:

http://www.tovima.gr/opinions/useropinions/article/?aid=564329

Πριν επιδοθούμε, λοιπόν, στο αγαπημένο μας, ευγενές σπορ της επικόλλησης της ετικέτας του "φασίστα" και του "ρατσιστή" σε όποιον τυχόν τολμά να αρθρώσει κάτι διαφορετικό από αυτό που θέλουμε να ακούσουμε, ας ρίξουμε μια ματιά στον καθρέφτη μας. Ίσως μάθουμε κάτι χρήσιμο, κι ίσως πάρουμε μερικές απαντήσεις...

Κ.Π.

ΤΟ ΒΗΜΑ - Πολυπολιτισμικότητα, δημοκρατικότητα και εθνική αυτοσυντήρηση

Το «Τρίτο Πρόγραμμα» της κρατικής ραδιοφωνίας ήταν κάποτε ο μόνος σταθμός όπου μπορούσε κάποιος να ακούει αποκλειστικά και μόνο κλασική μουσική (ο Leonard Bernstein θα με «μάλωνε» γι’ αυτό τον όρο, αλλά θα τον χρησιμοποιήσω καταχρηστικά). Αργότερα προστέθηκαν (καλώς) και κάποιες εκπομπές λόγου. Σήμερα, όμως, τείνει να μετεξελιχθεί σε πρόγραμμα όπου ο λόγος διεκδικεί ίσο μερίδιο με τη μουσική. Συχνά, μάλιστα, ακόμα και αυτές τούτες οι μουσικές εκπομπές μοιάζουν με ρητορικές διαλέξεις εμπλουτισμένες με μουσικά διαλείμματα. (Θα ξεχωρίσω, εν τούτοις, τις υπέροχες εκπομπές του Δαυίδ Ναχμία, που αποτελούν κόσμημα για το ελληνικό ραδιόφωνο.)

Στο πνεύμα του «προοδευτισμού» της εποχής, άκουσα πρόσφατα μία εκπομπή στο «Τρίτο», στην οποία ένας «ανοιχτόμυαλος» – κατά τον παρουσιαστή – καθηγητής πανεπιστημίου επιχείρησε με πάθος μέγα (και, νομίζω, κάποιον υπεμφαινόμενο σαρκασμό) να αποδομήσει κάθε ιδέα ιστορικής και πολιτιστικής συνέχειας ανάμεσα στην κλασική αρχαιότητα και τη σύγχρονη Ελλάδα. Σε κάποια σημεία του λόγου του, μάλιστα, άφησε περίπου να εννοηθεί ότι τέτοιες θεωρήσεις εκφράζουν σήμερα κατά κύριο λόγο τους εγχώριους νεο-ναζί. Ή, στην καλύτερη περίπτωση, μερικούς αφελείς εθνικιστές.

Δεν αποτέλεσε έκπληξη, βέβαια, ότι στο τέλος αποκάλυψε το όραμά του για τον βαθμιαίο μετασχηματισμό της χώρας σε μία πολυπολιτισμική κοινωνία. Φυσικά, οι προϋποθέσεις του μετασχηματισμού αυτού δεν αναφέρθηκαν καν, ούτε φάνηκε να απασχολούν ιδιαίτερα τον ακαδημαϊκό. Αυτό στο οποίο εστίασε μόνο ήταν η «απαράδεκτη» και «ρατσιστική» συμπεριφορά της ελληνικής αστυνομίας να ελέγχει τα στοιχεία νομιμότητας όσων «απλά φαίνονται» αλλοδαποί (δεν θα το σχολιάσω περαιτέρω...).

Κάπου εκεί στο κλείσιμο της εκπομπής, εν είδει επιμυθίου, ο παρουσιαστής χαρακτήρισε την πολυπολιτισμικότητα ως βασικό συστατικό γνώρισμα μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Η τοποθέτηση αυτή έχει ενδιαφέρον γιατί θα μπορούσε να γίνει αφετηρία συζητήσεων πάνω στο ζήτημα της πολυπολιτισμικότητας, γενικά. Ας δούμε μερικά σημεία μιας τέτοιας υποθετικής συζήτησης:

1. Η πολυπολιτισμικότητα δεν επιτυγχάνεται με πολιτικές ανοιχτών συνόρων, οι οποίες με μαθηματική βεβαιότητα οδηγούν στο χάος. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, υπήρξαν εξαρχής πολυπολιτισμική χώρα. Η ένταξη, ωστόσο, ενός νέου μέλους στην αμερικανική κοινωνία δεν γίνεται άναρχα και εκβιαστικά, υπό μορφή τετελεσμένου. Η αμερικανική πολυπολιτισμικότητα δεν είναι μία de facto κατάσταση που προκαλείται από αδυναμία του κράτους να ελέγξει την παράνομη μετανάστευση, αλλά μία συνθήκη που υπόκειται σε κανόνες και θέτει προϋποθέσεις, με προεξάρχουσες εκείνες που αφορούν την εθνική ασφάλεια και αυτοσυντήρηση (όσο κι αν κάποιοι όροι είναι ασύμβατοι με το προοδευτικό λεξιλόγιο...).

2. Θα πρέπει εξ ορισμού να καλοδεχθούμε την πολυπολιτισμικότητα; Εξαρτάται... Δεν θα δεχθώ μία πραγματικότητα που μου επιβάλλεται, όταν αυτή έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στη χώρα μου, με κύριο χαρακτηριστικό την κατακόρυφη αύξηση της εγκληματικότητας (συχνά, μάλιστα, στις πιο απάνθρωπες εκδοχές της). Αντίθετα, οφείλουμε να καλοδεχθούμε εκείνους που ήρθαν ή θα έρθουν με πρόθεση να ενταχθούν αρμονικά στην ελληνική κοινωνία και να προσφέρουν στη χώρα, σεβόμενοι απόλυτα τους νόμους και τα έθιμά της και διακείμενοι φιλικά απέναντι στους ανθρώπους της.

3. Υπάρχει η άποψη ότι θα πρέπει να εντάξουμε την πολυπολιτισμικότητα στους ευρύτερους εθνικούς σχεδιασμούς μας. Δεν θα διαφωνήσω καταρχήν. Θα πρέπει, όμως, πρώτα να καθορίσουμε τα όρια αυτής της πολυπολιτισμικότητας στην οποία, πλέον, εκόντες–άκοντες συμμετέχουμε. Πόση «πολυπολιτισμικότητα» αντέχει αυτή η μικρή χώρα που μόλις άρχισε να συνέρχεται από μια οικονομική καταστροφή; Ειδικότερα, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις (θετικές ή αρνητικές) στο ασφαλιστικό σύστημα; Ποιες τροποποιήσεις θα υποστεί, αναγκαία, το εκπαιδευτικό σύστημα; Πώς θα αντιμετωπιστεί το στεγαστικό πρόβλημα; Πώς θα διασφαλιστεί η δημόσια τάξη και ο έλεγχος του (μεμονωμένου ή οργανωμένου) εγκλήματος; Πώς θα αντιμετωπιστούν τυχόν ζητήματα θρησκευτικής ή πολιτισμικής δυσανεξίας; Ο κατάλογος ερωτημάτων είναι μόνο ενδεικτικός, και οι απαντήσεις εκκρεμούν...

4. Συνιστά η πολυπολιτισμικότητα τεκμήριο δημοκρατικότητας μιας κοινωνίας; Δεν είμαι βέβαιος! Κατά μία έννοια, πολυπολιτισμική ήταν και η Σοβιετική Ένωση... Μήπως, όμως, ισχύει το αντίστροφο; Δηλαδή, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι κάθε αληθινά δημοκρατική κοινωνία αποδέχεται (αν όχι και επιδιώκει) την πολυπολιτισμικότητα; Ούτε και αυτό ακούγεται λογικό. Το δημοκρατικό πολίτευμα είναι εσωτερικό θεσμικό ζήτημα που αφορά τους πολίτες μιας χώρας και σε καμία περίπτωση δεν επιβάλλει a priori τη διεύρυνση μιας κοινωνίας με εισαγόμενους φορείς διαφορετικών πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Τώρα, το ότι την ιδέα της πολυπολιτισμικότητας αντιμάχονται οι εκπρόσωποι κάποιων ακραία αντιδημοκρατικών χώρων, δεν καθιστά εξ ορισμού την αποδοχή της ιδέας αυτής αδιαμφισβήτητο κριτήριο δημοκρατικότητας!

Πριν ξεκινήσουμε, λοιπόν, να χτίζουμε την προοδευτική πολυπολιτισμική κοινωνία που ονειρευόμαστε, θα πρέπει πρώτα να έχουμε ξεκαθαρίσει τι ακριβώς είναι αυτό που ζητούμε να χτίσουμε, καθώς και ποιο μίνιμουμ προϋποθέσεων ένα τέτοιο μεγαλόπνοο σχέδιο επιβάλλει. Διαφορετικά, η πολυπολιτισμικότητα θα είναι συνθήκη που θα μας επιβληθεί εκ των πραγμάτων ως τετελεσμένο άνευ όρων και ορίων, αντί αποτέλεσμα μιας συντεταγμένης διαδικασίας κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της πολιτείας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι όποιες απόψεις πάνω στο ζήτημα αυτό δεν είναι δίκαιο να συνιστούν κριτήριο δημοκρατικότητας ή, κυρίως, έλλειψής της.

Κλείνω με μία υποσημείωση που, προσωπικά, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική. Ένας από τους μεγαλύτερους φιλέλληνες της Ιστορίας υπήρξε ο Γερμανός μουσικοσυνθέτης, ποιητής και φιλόσοφος Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner, 1813-1883). Αυτό που εντυπωσιάζει ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι, σε αντίθεση με πολλούς άλλους φιλέλληνες που αγάπησαν την Ελλάδα κυρίως (αν όχι αποκλειστικά) λόγω θαυμασμού για την αρχαιότητά της, ο Βάγκνερ (όπως φαίνεται καθαρά στην αυτοβιογραφία του) στράφηκε στη μελέτη της Κλασικής Ελλάδας έχοντας ως αφετηριακό ερέθισμα τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες του σύγχρονού του Ελληνισμού. Για τον Βάγκνερ, η Ελλάδα αποτελούσε μία ενιαία ιδέα και μια πολιτιστική αξία με απόλυτη ιστορική συνέχεια. Μπορώ να φανταστώ, λοιπόν, ότι θα εξοργιζόταν σήμερα αν άκουγε τις απόψεις κάποιων «προοδευτικών» και «ανοιχτόμυαλων» εκπαιδευτικών. Για τους οποίους η άρνηση της Ελληνικότητας αποτελεί όχι μόνο πυρηνικό ιδεολογικό δόγμα αλλά, πιθανώς, και εφαλτήριο (αν όχι προϋπόθεση) επιτυχημένης ακαδημαϊκής καριέρας!

ΤΟ ΒΗΜΑ

Κάποιος φύλακας σε Πανεπιστήμιο μακρινό…

Το περιστατικό που θα αφηγηθώ είναι απολύτως αληθινό. Συνέβη κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και υπήρξα αυτόπτης μάρτυς του.

Είχε πάρει να βραδιάζει όταν τέλειωσε το καθιερωμένο βδομαδιάτικο σεμινάριο για μεταπτυχιακούς φοιτητές της Φυσικομαθηματικής Σχολής, σε ένα Πανεπιστήμιο κάπου στα δυτικά των ΗΠΑ. Για λόγους ασφαλείας, ο φύλακας είχε κλειδώσει μερικές δευτερεύουσες εισόδους του κτιρίου, αφήνοντας μόνο την κεντρική και κάποιες πλαϊνές εισόδους ανοιχτές.

Ως γνήσιοι Έλληνες που πάντα αναζητούν το ανορθόδοξο, επιλέξαμε τις δευτερεύουσες εξόδους μη γνωρίζοντας πως ήταν κλειδωμένες. Βλέποντας τον φύλακα να περνά από εκεί, μία φοιτήτρια τον πλησίασε βιαστικά και με σπαστά αγγλικά, δυνατή φωνή και έντονες, «μεσογειακές» κινήσεις, άρχισε να τον ρωτά γιατί η πόρτα ήταν κλειδωμένη.

Ο φύλακας την διέκοψε, ρίχνοντάς της ταυτόχρονα ένα αγριεμένο βλέμμα. Με τόνο αυστηρό που δεν σήκωνε συζήτηση, της είπε:

– Αυτό που μόλις έκανες, να μην το ξανακάνεις! Θα πρέπει να προσέχεις πώς απευθύνεσαι σε άνθρωπο που είναι οπλισμένος και έχει εκπαιδευτεί να βάζει το χέρι στο πιστόλι όταν νιώσει τον παραμικρό κίνδυνο. Κι εσύ ήρθες ξαφνικά από πίσω μου και με αιφνιδίασες μιλώντας έντονα και κάνοντας απότομες κινήσεις. Το ξέρεις ότι θα μπορούσα ακόμα και να σε είχα πυροβολήσει;

Ο φιλότιμος φύλακας, πάντως, ξεκλείδωσε πρόθυμα την πόρτα για να μην ταλαιπωρηθούμε κάνοντας το γύρο του κτιρίου…

Πιθανή απορία «πολιτικοποιημένου» (λέμε τώρα) ελληνάρα φοιτητή που σπουδάζει σε Πανεπιστήμιο της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης:

– Μα, καλά, πώς ανέχονται οι φοιτητικοί σύλλογοι εκεί στην Αμερική την παρουσία οπλισμένων μπάτσων στα Πανεπιστήμια;

Η απάντηση είναι απλή και προκαλεί μελαγχολία σε συσχετισμό με τα όσα θλιβερά συμβαίνουν εδώ. Σε ένα αμερικανικό Πανεπιστήμιο, οι φοιτητές δεν εισέρχονται για να ενταχθούν σε κομματικά ελεγχόμενους φοιτητικούς συλλόγους. Δεν χρησιμοποιούν τον πανεπιστημιακό χώρο σαν «επαναστατικό» ορμητήριο και εργαστήριο παρασκευής αυτοσχέδιων εκρηκτικών. Δεν διανοούνται να ακουμπήσουν τους διδάσκοντες – πόσο μάλλον να χειροδικήσουν πάνω τους – ούτε να εισβάλουν στα γραφεία τους καταστρέφοντας συγγράμματα, υπολογιστές και ό,τι άλλο βρουν μπροστά τους, επειδή και μόνο δεν συμφωνούν με τις πολιτικές απόψεις τους. Η ιδέα της «κατάληψης» πανεπιστημιακού χώρου είναι άγνωστη, και μόνο ένας τρελός θα μπορούσε να επιχειρήσει κάτι τέτοιο (ή, κάποιος που έχει τη διαστροφική διάθεση να καταλήξει στη φυλακή)…

Στα αμερικανικά Πανεπιστήμια υπάρχει σαφής και απόλυτος διαχωρισμός ρόλων. Ο φοιτητής είναι φοιτητής και ο δάσκαλος είναι δάσκαλος. Είναι αδιανόητο να αξιώνουν οι φοιτητές πάγια και θεσμικά κατοχυρωμένη εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου. Οι καθηγητές συναποφασίζουν για τις λεπτομέρειες του προγράμματος σπουδών, και οι φοιτητές υποχρεούνται να σεβαστούν τις αποφάσεις τους. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι οι καθηγητές κωφεύουν στις απόψεις, τις τυχόν ενστάσεις και τα αιτήματα των φοιτητών – κάτι τέτοιο δεν θα ήταν συμβατό με ένα δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα σαν αυτό των ΗΠΑ. Η τελική ευθύνη των αποφάσεων, όμως, βαρύνει αποκλειστικά τους διδάσκοντες.

Ο οπλισμένος φύλακας ενός αμερικανικού Πανεπιστημίου τυγχάνει απόλυτου σεβασμού από τους φοιτητές, αφού υπάρχει εκεί για τη δική τους ασφάλεια. Ακόμα και η αμερικανική Αριστερά καλοδέχεται τις υπηρεσίες που προσφέρει και δεν τον αντιμετωπίζει με βάση το γνώριμό μας, συμπλεγματικό μετεμφυλιοπολεμικό δόγμα, «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι». Τυχόν απουσία φύλακα προκαλεί αίσθημα ανασφάλειας, όχι ανακούφισης, στους φοιτητές!

Οι οποίοι φοιτητές – περιττό που το επισημαίνω – βρίσκονται εκεί με μοναδικό σκοπό να μορφωθούν και να πάρουν εφόδια για τη ζωή τους. Πολλοί μάλιστα εργάζονται στον ελεύθερο χρόνο τους ώστε να καλύψουν τα έξοδα των σπουδών τους. Για κακή τους τύχη, από το πρόγραμμα σπουδών απουσιάζει το μάθημα του «επαναστατικού» χαβαλέ. Το οποίο θα πρέπει να είναι αρκετά ενδιαφέρον, αν κρίνω από το γεγονός ότι είναι το μόνο στο οποίο πολλοί (ευτυχώς όχι οι περισσότεροι) Έλληνες συμφοιτητές τους κατά κανόνα αριστεύουν. Ενίοτε, μάλιστα, φτάνουν να γίνουν ακόμα και πρόεδροι κυβερνήσεων!

Θα προστατέψουν ποτέ οι εκπαιδευτικοί θεσμοί μας εκείνους τους πολλούς που μπαίνουν στα Πανεπιστήμια της χώρας με αληθινό σκοπό να μορφωθούν; Ή, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, θα πάρει ποτέ η Πολιτεία τη γενναία απόφαση να καταργήσει, επιτέλους, το άθλιο «πανεπιστημιακό άσυλο» που έχει μετατρέψει τα Πανεπιστήμια σε πολιτικές χωματερές (για να μη χρησιμοποιήσω κάποια άλλη, χυδαία έκφραση);

Χλωμό το βλέπω… Τα κουκουλοφόρα τάγματα του κόμματος (ονόματα δεν λέμε) δεν πρόκειται να αφήσουν πεζοδρόμιο αξήλωτο σ’ ολόκληρη την πόλη!

Aixmi.gr